I. Süleyman (Kanuni) Dönemi
İç ayaklanmalar
Kanuni Sultan Süleyman Dönemi'nde güçlü devlet otoritesi sayesinde saltanat kavgaları olmamış, ancak bir takım iç isyanlar çıkmıştı.
İlk isyanı 1520 yılında Şam valisi Camberd Gazali çıkarmıştı.
1524 yılında sadrazam olamdığı için ikinci vezir Ahmet Paşa isyan etti.
Bu sırada Yozgat civarında, vergi yüzünden Baba Zennun isimli bir şaki isyan etti.
1527 yılında da, Şiiliği yayma iddiasıyla Kalenderoğlu isyan etti.
Batıya Yapılan Seferler
Batı'da en zor rakip Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu idi.
Şarlken Avusturya ve Macaristan'ı da yanına çekti.
Fransa bu ittifaka karşı cephe aldı.
Kanuni, Şarlken'e karşı Fransa kralı I. Fransuva'yı destekledi.
Fransızlara kapitülasyonlar verildi.
Belgrat'ın Fethi (1522) ve Mohaç Meydan Savaşı (1526)
Macaristan'ın Balkan milletlerini Osmanlı'ya karşı kışkırtması ile 1521'de Macaristan'a sefer düzenlendi.
1521'de Osmanlı ordusu Belgrat şehrini ele geçirdi.
Kanuni, 1526 yılında Macaristan'a bir sefer daha düzenledi.
29 Ağustos 1526'da Mohaç Meydan Savaşı ile Macar Ordusu bozguna uğratıldı.
Osmanlı Ordusu Macaristan'ın başkenti Budin'i (Budapeşte) ele geçirdi.
Macaristan toprakları Osmanlı Devleti'ne katıldı.
UYARI : Bu durum Macaristan toprakları üzerinde emelleri olan Avusturya'yı rahatsız etmiş, böylece Osmanlı Avusturya savaşları başlamıştır.
I. Viyana Kuşatması (1529)
Osmanlı Devleti 1522'de Macaristan'ı fethetmişti.
Şarlken ve Avusturya Arşidük'ü Ferdinand, Macaristan'dan Türkleri atmak istiyordu.
1529 yılında Ferdinand Macaristan'a saldırdı, Macar kralı Yanoş'da Kanuni'den yardım istedi.
Osmanlı ordusu 1529 yılında tekrar Macaristan seferine çıktı.
Avusturya topraklarına giren Osmanlı ordusu başkent Viyana'yı kuşattı fakat kış nedeniyle kuşatma kaldırıldı.
Almanya Seferi (1533)
Avusturya Arşidük'ü Ferdinand, İstanbul'a elçi göndererek kendisinin Macaristan kralı olarak tanınmasını istedi.
İsteği reddedildi ve Ferdinand Budin'i işgal etti.
Kanuni, yeniden Macaristan seferine çıktı ve Almanya içlerine kadar ilerledi.
Karşısına çıkan kimse olmayınca İstanbul'a döndü.
Avusturya ile Osmanlı Devleti arasında İstanbul Antlaşması imzalandı.
Macaristan Seferi
1533 İstanbul Antlaşması'na rağmen 1540'ta Macar kralı Yanoş'un ölmesi üzerine Kral Ferdinand, Avusturya Macaristan topraklarında hak iddia ederek tekrar Budin'i işgal etti. Kanuni 1541 yılında Macaristan topraklarına yeniden girdi. Avusturyalıları Macaristan'dan attı.
Macaristan'ın Osmanlılar tarafından alınan bölgesi Budin Eyaleti adıyal Osmanlı topraklarına katıldı.
UYARI : I. Süleyman, Macaristan'ı ele geçirdiği zaman iç işlerinde serbest dış işlerinde Osmanlı'ya bağlı duruma getirmişti. Fakat bu durumda Macaristan üzerinde tam bir egemenlik sağlanamamış, Avusturya vakit kaybetmeden Macaristan topraklarını işgal etmişti. Bunun üzerine I. Süleyman Macaristan'ı Budin ve Temeşvar eyaleti bir de Erdel Beyliği olarak üçe ayırdı. Böylece Macaristan doğrudan merkeze bağlandı.
Kanuni, 1566'da Avusturya üzerine tekrar bir sefer düzenledi ve Zigetvar Kalesi'ni aldı.
UYARI : Zigetvar seferi Kanuni'nin son seferidir. Bu savaş esnasında ölmüştür. Askerlerin morali bozulmasın diye ölümü bir süre gizlenmiştir.
Kapitülasyonlar
Fransa'ya Kapitülasyonların Verilmesinin Siyasal Nedenleri
Kanuni'nin, Avrupa'da Şarlken'e karşı giriştiği mücadelede, Fransa'yı yanına çekmek istemesi.
Kanuni'nin Avrupa Hristiyan birliğini parçalamak istemesi.
Avrupa'da bir bağlaşık elde etmek isteği.
Fransa ile 1535 tarihinde bir antlaşma imzalandı.
İran Seferleri (1533-1555) ve Amasya Antlaşması
Nedenleri :
1. Kanuni'nin daha çok Batı'ya sefer yapıp, Doğu'yu ihmal etmesi.
2. İran'ın Şiilik propagandasına devam etmesi.
3. İran'ın Bağdat, Basra ve Basra Körfezi civarında yaşayan Sunni halka baskı yapması ve halkın Kanuni'den yardım istemesi.
Kanuni, 1533-1553 tarihleri arasında İran üzerine topam üç sefer düzenledi.
Bu seferlerde başarı sağlanamadı. Çünkü seferlerde İran şahı Osmanlı Padişahının karşısına çıkmadı.
1555 yılında İran ile Amasya Antlaşması imzalandı.
Amasya Antlaşması (1555)
Bu antlaşma ile Erivan, Tebriz, Bağdat ve Doğu Anadolu Osmanlılara bırakılmıştı. Amasya Antlaşması İran ile Osmanlı arasında imzalanan ilk resmi antlaşma oldu.
Deniz Seferleri
Rodos'un Fethi (1522)
Rodos Adası'nda St. Jean Şövalyeleri hüküm sürmekteydi.
Rodos adası, Papalığın Doğu Akdenizdeki ileri karakolu görevini yapmakta idi.
Şövalyeler Müslüman ticaret gemilerine saldırmakta ve Hristiyan korsan gemilerine yataklık yapmaktaydı.
Rodos Adası, 1522 yılında fethedildi.
Cezayir'in Alınması
Kanuni, Şarlken'i Akdeniz'de zor duruma düşürmek için Cezayir Beyi Barbaros'u İstanbul'a davet etti.
Barbaros, Kaptan-ı Derya olarak Osmanlı donanmasının başına getirildi.
Barbaros Hayrettin Paşa Cezayir'i Osmanlı Devleti'ne hediye etti ve Cezayir savaşsız Osmanlı himayesine geçmiş oldu.
Barbaros Cezayir'e beylerbeyi olarak atandı.
Preveze Deniz Savaşı
Avrupalılar Osmanlı'nın Akdeniz'deki üstünlüğüne son vermek amacıyla Papa'nın önderliğinde Haçlı donanması hazırladılar.
Haçlı donanması Andre Dorya komutasında, Osmanlı donanması ise Barboros Hayrettin Paşa komutasındaydı.
27 Eylül 1538 tarihinde meydana gelen Preveze Deniz Savaşı'nda Barbaros Haçlı donanmasını bozguna uğrattı.
Bu savaşla Akdeniz egemenliği tamamiyle Osmanlıların eline geçti.
Hint Seferleri
Portekizliler Ümit Burnu yolunu keşfederek Hint Okyanusu'na ulaşıp, bu bölgeyi ele geçirerek hem Hindistan'ı ekonomik açıdan kullanmak, hem de Hristiyanlığı yaymak istemişti.
Portekizliler aynı zamanda Müslüman ticaret gemilerine ve hacca giden Müslüman gemilerine zarar vermeye başlamıştı.
Hindistan'daki Gücerat Müslümanları Kanuni'den yardım istemişti.
Osmanlılar 1538-1553 yılları arasında Hindistan'a dört sefer düzenledi.
Osmanlılar Hindistan'a yaptıkları bu seferlerde başarı gösteremediler. Bunun nedenleri :
1. Osmanlıların bu seferlerde siyasi veya ekonomik amaç taşımamaları.
2. Dönemin devlet adamlarının Hindistan'ın ekonomik önemini kavrayamaması.
3. İç denizlere göre yapılmış Osmanlı gemilerinin, Okyanus'ta Portekiz Donanması ile başedememesiydi.
Sokullu Mehmet Paşa Dönemi
Sokullu Mehmet Paşa; Kanuni, II. Selim ve III. Murat dönemlerinde sadrazamlık yaptı.
Bu dönemde 1566'da Sakız Adası Cenevizliler'den alındı.
Yemen'in egemenliği sağlandı.
1571 yılında Venediklilerden Kıbrıs Adası alındı.
UYARI : Sokullu bu fethin arkasından kendisini ziyarete gelen bir Venedik elçisine şu sözleri söylemişti ;
"Ziyaretinizin sebebini anlıyorum, İnabahtı yenilgisinin üzerimizdeki etkisini anlamaya çalışıyorsunuz. Fakat unutmayın ki, biz sizden Kıbrıs'ı almakla kolunuzu kestik. Halbuki siz donanmamızı yakmakla bizim sakalımızı traş etmiş oldunuz. Kesilen kol yerine gelmez. Lakin traş edilen sakal eskisinden daha gür çıkar.
1571'de İnebahtı Savaşı'nda Haçlı donanmasına yenildi.
Tunus Osmanlı topraklarına katıldı.
Lehistan 1575'te Osmanlı himayesine girdi.
1577'de Fas Portekizlilerden alındı.
Sokullu Mehmet Paşa'nın Projeleri
Sokullu sadrazamlığı süresince Doğu Avrupa Türkleri ile Kafkasya bölgesini Osmanlı Devleti'ne bağlamak istedi.
Don ve Volga Irmaklarını bir kanalla birleştirerek, Karadeniz'den Hazar'a geçmeyi planladı.
1579 yılında Süveyş Kanalı'nı açmayı düşündü, böylece, Hindistan ve Endonezyadaki Müslümanlara yardım etmeyi planladı.
Sokullu 1579 yılında hançerlenerek öldürüldü, projeleri de uygulamaya konulamadan yarım kaldı.
İç ayaklanmalar
Kanuni Sultan Süleyman Dönemi'nde güçlü devlet otoritesi sayesinde saltanat kavgaları olmamış, ancak bir takım iç isyanlar çıkmıştı.
İlk isyanı 1520 yılında Şam valisi Camberd Gazali çıkarmıştı.
1524 yılında sadrazam olamdığı için ikinci vezir Ahmet Paşa isyan etti.
Bu sırada Yozgat civarında, vergi yüzünden Baba Zennun isimli bir şaki isyan etti.
1527 yılında da, Şiiliği yayma iddiasıyla Kalenderoğlu isyan etti.
Batıya Yapılan Seferler
Batı'da en zor rakip Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu idi.
Şarlken Avusturya ve Macaristan'ı da yanına çekti.
Fransa bu ittifaka karşı cephe aldı.
Kanuni, Şarlken'e karşı Fransa kralı I. Fransuva'yı destekledi.
Fransızlara kapitülasyonlar verildi.
Belgrat'ın Fethi (1522) ve Mohaç Meydan Savaşı (1526)
Macaristan'ın Balkan milletlerini Osmanlı'ya karşı kışkırtması ile 1521'de Macaristan'a sefer düzenlendi.
1521'de Osmanlı ordusu Belgrat şehrini ele geçirdi.
Kanuni, 1526 yılında Macaristan'a bir sefer daha düzenledi.
29 Ağustos 1526'da Mohaç Meydan Savaşı ile Macar Ordusu bozguna uğratıldı.
Osmanlı Ordusu Macaristan'ın başkenti Budin'i (Budapeşte) ele geçirdi.
Macaristan toprakları Osmanlı Devleti'ne katıldı.
UYARI : Bu durum Macaristan toprakları üzerinde emelleri olan Avusturya'yı rahatsız etmiş, böylece Osmanlı Avusturya savaşları başlamıştır.
I. Viyana Kuşatması (1529)
Osmanlı Devleti 1522'de Macaristan'ı fethetmişti.
Şarlken ve Avusturya Arşidük'ü Ferdinand, Macaristan'dan Türkleri atmak istiyordu.
1529 yılında Ferdinand Macaristan'a saldırdı, Macar kralı Yanoş'da Kanuni'den yardım istedi.
Osmanlı ordusu 1529 yılında tekrar Macaristan seferine çıktı.
Avusturya topraklarına giren Osmanlı ordusu başkent Viyana'yı kuşattı fakat kış nedeniyle kuşatma kaldırıldı.
Almanya Seferi (1533)
Avusturya Arşidük'ü Ferdinand, İstanbul'a elçi göndererek kendisinin Macaristan kralı olarak tanınmasını istedi.
İsteği reddedildi ve Ferdinand Budin'i işgal etti.
Kanuni, yeniden Macaristan seferine çıktı ve Almanya içlerine kadar ilerledi.
Karşısına çıkan kimse olmayınca İstanbul'a döndü.
Avusturya ile Osmanlı Devleti arasında İstanbul Antlaşması imzalandı.
Macaristan Seferi
1533 İstanbul Antlaşması'na rağmen 1540'ta Macar kralı Yanoş'un ölmesi üzerine Kral Ferdinand, Avusturya Macaristan topraklarında hak iddia ederek tekrar Budin'i işgal etti. Kanuni 1541 yılında Macaristan topraklarına yeniden girdi. Avusturyalıları Macaristan'dan attı.
Macaristan'ın Osmanlılar tarafından alınan bölgesi Budin Eyaleti adıyal Osmanlı topraklarına katıldı.
UYARI : I. Süleyman, Macaristan'ı ele geçirdiği zaman iç işlerinde serbest dış işlerinde Osmanlı'ya bağlı duruma getirmişti. Fakat bu durumda Macaristan üzerinde tam bir egemenlik sağlanamamış, Avusturya vakit kaybetmeden Macaristan topraklarını işgal etmişti. Bunun üzerine I. Süleyman Macaristan'ı Budin ve Temeşvar eyaleti bir de Erdel Beyliği olarak üçe ayırdı. Böylece Macaristan doğrudan merkeze bağlandı.
Kanuni, 1566'da Avusturya üzerine tekrar bir sefer düzenledi ve Zigetvar Kalesi'ni aldı.
UYARI : Zigetvar seferi Kanuni'nin son seferidir. Bu savaş esnasında ölmüştür. Askerlerin morali bozulmasın diye ölümü bir süre gizlenmiştir.
Kapitülasyonlar
Fransa'ya Kapitülasyonların Verilmesinin Siyasal Nedenleri
Kanuni'nin, Avrupa'da Şarlken'e karşı giriştiği mücadelede, Fransa'yı yanına çekmek istemesi.
Kanuni'nin Avrupa Hristiyan birliğini parçalamak istemesi.
Avrupa'da bir bağlaşık elde etmek isteği.
Fransa ile 1535 tarihinde bir antlaşma imzalandı.
İran Seferleri (1533-1555) ve Amasya Antlaşması
Nedenleri :
1. Kanuni'nin daha çok Batı'ya sefer yapıp, Doğu'yu ihmal etmesi.
2. İran'ın Şiilik propagandasına devam etmesi.
3. İran'ın Bağdat, Basra ve Basra Körfezi civarında yaşayan Sunni halka baskı yapması ve halkın Kanuni'den yardım istemesi.
Kanuni, 1533-1553 tarihleri arasında İran üzerine topam üç sefer düzenledi.
Bu seferlerde başarı sağlanamadı. Çünkü seferlerde İran şahı Osmanlı Padişahının karşısına çıkmadı.
1555 yılında İran ile Amasya Antlaşması imzalandı.
Amasya Antlaşması (1555)
Bu antlaşma ile Erivan, Tebriz, Bağdat ve Doğu Anadolu Osmanlılara bırakılmıştı. Amasya Antlaşması İran ile Osmanlı arasında imzalanan ilk resmi antlaşma oldu.
Deniz Seferleri
Rodos'un Fethi (1522)
Rodos Adası'nda St. Jean Şövalyeleri hüküm sürmekteydi.
Rodos adası, Papalığın Doğu Akdenizdeki ileri karakolu görevini yapmakta idi.
Şövalyeler Müslüman ticaret gemilerine saldırmakta ve Hristiyan korsan gemilerine yataklık yapmaktaydı.
Rodos Adası, 1522 yılında fethedildi.
Cezayir'in Alınması
Kanuni, Şarlken'i Akdeniz'de zor duruma düşürmek için Cezayir Beyi Barbaros'u İstanbul'a davet etti.
Barbaros, Kaptan-ı Derya olarak Osmanlı donanmasının başına getirildi.
Barbaros Hayrettin Paşa Cezayir'i Osmanlı Devleti'ne hediye etti ve Cezayir savaşsız Osmanlı himayesine geçmiş oldu.
Barbaros Cezayir'e beylerbeyi olarak atandı.
Preveze Deniz Savaşı
Avrupalılar Osmanlı'nın Akdeniz'deki üstünlüğüne son vermek amacıyla Papa'nın önderliğinde Haçlı donanması hazırladılar.
Haçlı donanması Andre Dorya komutasında, Osmanlı donanması ise Barboros Hayrettin Paşa komutasındaydı.
27 Eylül 1538 tarihinde meydana gelen Preveze Deniz Savaşı'nda Barbaros Haçlı donanmasını bozguna uğrattı.
Bu savaşla Akdeniz egemenliği tamamiyle Osmanlıların eline geçti.
Hint Seferleri
Portekizliler Ümit Burnu yolunu keşfederek Hint Okyanusu'na ulaşıp, bu bölgeyi ele geçirerek hem Hindistan'ı ekonomik açıdan kullanmak, hem de Hristiyanlığı yaymak istemişti.
Portekizliler aynı zamanda Müslüman ticaret gemilerine ve hacca giden Müslüman gemilerine zarar vermeye başlamıştı.
Hindistan'daki Gücerat Müslümanları Kanuni'den yardım istemişti.
Osmanlılar 1538-1553 yılları arasında Hindistan'a dört sefer düzenledi.
Osmanlılar Hindistan'a yaptıkları bu seferlerde başarı gösteremediler. Bunun nedenleri :
1. Osmanlıların bu seferlerde siyasi veya ekonomik amaç taşımamaları.
2. Dönemin devlet adamlarının Hindistan'ın ekonomik önemini kavrayamaması.
3. İç denizlere göre yapılmış Osmanlı gemilerinin, Okyanus'ta Portekiz Donanması ile başedememesiydi.
Sokullu Mehmet Paşa Dönemi
Sokullu Mehmet Paşa; Kanuni, II. Selim ve III. Murat dönemlerinde sadrazamlık yaptı.
Bu dönemde 1566'da Sakız Adası Cenevizliler'den alındı.
Yemen'in egemenliği sağlandı.
1571 yılında Venediklilerden Kıbrıs Adası alındı.
UYARI : Sokullu bu fethin arkasından kendisini ziyarete gelen bir Venedik elçisine şu sözleri söylemişti ;
"Ziyaretinizin sebebini anlıyorum, İnabahtı yenilgisinin üzerimizdeki etkisini anlamaya çalışıyorsunuz. Fakat unutmayın ki, biz sizden Kıbrıs'ı almakla kolunuzu kestik. Halbuki siz donanmamızı yakmakla bizim sakalımızı traş etmiş oldunuz. Kesilen kol yerine gelmez. Lakin traş edilen sakal eskisinden daha gür çıkar.
1571'de İnebahtı Savaşı'nda Haçlı donanmasına yenildi.
Tunus Osmanlı topraklarına katıldı.
Lehistan 1575'te Osmanlı himayesine girdi.
1577'de Fas Portekizlilerden alındı.
Sokullu Mehmet Paşa'nın Projeleri
Sokullu sadrazamlığı süresince Doğu Avrupa Türkleri ile Kafkasya bölgesini Osmanlı Devleti'ne bağlamak istedi.
Don ve Volga Irmaklarını bir kanalla birleştirerek, Karadeniz'den Hazar'a geçmeyi planladı.
1579 yılında Süveyş Kanalı'nı açmayı düşündü, böylece, Hindistan ve Endonezyadaki Müslümanlara yardım etmeyi planladı.
Sokullu 1579 yılında hançerlenerek öldürüldü, projeleri de uygulamaya konulamadan yarım kaldı.
